پانزدهم اسفند، سالروز تیراندازی به مردم در میدان بهارستان در سال ۱۳۲۳ خورشیدی (‌ششم مارس ۱۹۴۵) است.

در این روز بسیاری از مردم و دانشجویان دانشگاه تهران به خانه دکتر مصدق که دو روز پیش از آن، جلسه مجلس را به حالت اعتراض ترک گفته بود رفته بودند و او را به اصرار به مجلس باز‌گردانده بودند.

در میدان بهارستان ماموران فرمانداری نظامی به سوی انبوه مردم که هنوز در خارج از مجلس به حمایت از دکتر مصدق شعار می‌دادند آتش گشودند و جمع کثیری را مقتول و مجروح ساختند.

در پی این تیراندازی، مردم از بیرون و نمایندگان مجلس از داخل دولت را تهدید به ادامه تظاهرات و اقدام‌های دیگر کردند که برای حل مساله و رفع تشنج، همان روز ژنرال گلشائیان از ریاست فرمانداری نظامی تهران و حومه برکنار شد.

دکتر مصدق سیزدهم اسفند ۱۳۲۳ در پی یک کشمکش چند ماهه با نمایندگان موافق دادن امتیاز بهره‌برداری از منابع کشور به خارجیان و نیز مخالفان محدود شدن قدرت شاه، پس از اینکه پیشنهاد او درباره اعلام جرم علیه مقامات فاسد با مخالفت رو‌به‌رو شد، جلسه مجلس را به حالت اعتراض ترک کرده بود.

دکتر مصدق هفتم آبان ۱۳۲۳ پس از آنکه شنید دولت وقت می‌خواهد امتیازهای صنعتی و معدنی و اداره امور مالی کشور را به خارجیان بدهد و از جمله نفت شمال را در اختیار شوروی بگذارد ضمن نطق تندی با دادن هرگونه امتیازی به خارجیان مخالفت و در این زمینه آنقدر پافشاری کرده بود که در جلسه یازدهم آذر همان سال طرح منع مقامات دولتی از واگذاری هرگونه امتیازی در زمینه نفت به شرکت‌ها و دولت‌های خارجی از تصویب گذشت که طبق آن برای متخلفان از این قانون، مجازاتی برابر سه تا هشت سال زندان و انفصال ابد از خدمات عمومی تعیین شده بود.

دور جدید مخالفت نمایندگان طرفدار قدرت شاه با دکتر مصدق از بیست و سوم آبان‌ماه‌‌ همان سال (۱۳۲۳ش) آ‎غاز شده بود. روز بیست و یکم آبان، سه روز پس از کناره‌گیری ساعد از نخست‌وزیری، مجلس رأی تمایل به نخست‌وزیر شدن دکتر مصدق داده بود و در پی این ابراز تمایل، بیست و سوم آبان، محمدرضا پهلوی با دکتر مصدق ملاقات کرد تا او را به‌عنوان نخست‌وزیر معرفی کند.

دکتر مصدق در این ملاقات که در کاخ مرمر انجام شد شرایط خود را برای قبول سمت نخست‌وزیری با شاه در میان گذاشت ازجمله محدودشدن اختیارات شاه به همان حد که در قانون اساسی آمده بود و عدم مداخله او در تعیین وزیر جنگ و تبدیل واژه جنگ در نام این وزارتخانه به «دفاع ملی» و منع کامل درباریان، اطرافیان و بستگان شاه از مداخله در امور دولت و نوشتن هرگونه توصیه به مقامات. شاه از پذیرفتن این شرایط خودداری کرد و دکتر مصدق هم انصراف خود را از نخست‌وزیر شدن به مجلس اعلام کرد و از آن روز تا ۱۳ اسفند و قهر کردن مصدق از مجلس، مخالفت نمایندگان طرفدار قدرت شاه و دادن امتیاز به خارجیان با وی شدت یافته بود.

روایت است که دکتر مصدق در ملاقات ۲۳ آبان۱۳۲۳ به شاه گفته بود اگر نخست‌وزیر باشد و توصیه‌ای از درباریان به مقام‌های دولتی برسد توصیه‌نامه را در روزنامه‌ها منتشر خواهد ساخت.

چند سال بعد که شاه بر اثر فشار مردم مجبور شد ورقه نخست‌وزیری دکتر مصدق را امضا‌ کند می‌دانست که زود یا دیر اختیارات او را مخصوصا در امور ارتش محدود خواهد ساخت و به نفوذ نزدیکان او در امور دولتی، معاملات و مقاطعه‌های دولتی (مزایده و مناقصه‌ها) و صدور امتیازها پایان خواهد داد.